Ellerinizde mis kokulu kahve ile keyifle okumanız dileğimle;

1928 yılında basılan Irmak adlı  16 sayılık derginin 12 sayısında yer alan Osmanlı devri Türk Kadın Şaireleriyle ilgili yazılar şunlardır:

1- “Balıkesir Şâ’irleri: Fâtıma Kâmile Hanım” 15 Şubat 1928,

2-“Türk Kadın Şâ’irleri: Fâtıma Nigâr Hanım” 15 Mart 1928, 

3-“Edebî Tedkîkler: Makbûle Lem’ân Hanım” 1 Nisan 1928, 

4-“Türk Kadın Şâ’irleri: Ânî Hanım (Bir Latîfe)” 15 Nisan 1928,

 5-“Edebî Tedkîkler: Leylâ Hanım (Bir Hikâye)” 15 Mayıs 1928,

6-“Edebî Tedkîkler: Tûtî Hanım”1 Haziran 1928,

 7-“Türk Kadın Şâ’irleri: Zeyneb Hanım”15 Haziran 1928,

8-“Türk Kadın Şâ’irleri: Şeref Hanım” 1 Ağustos 1928.

9-“Türk Kadın Şâ’irleri: Mihrî Hanım” 15 Ağustos 1928,

10- “Türk Kadın Şâ’irleri: Râhile Sırrî Hanım”  Teşrîn-i Evvel 1928, 

11-“Türk Kadın Şâ’irleri: ’Âdile Sultân” Teşrîn-i Sânî 1928,

12-“Türk Kadın Şâ’irleri: Zübeyde Fıtnat Hanım” Teşrîn-i Sânî 1928.

7-Zeyneb Hanım

“Türk Kadın Şâ’irleri: Zeyneb Hanım” 15 Haziran 1928,

 “Yaptığı ona şahittir ve nakledilen delildir.” “zeynü’n-nisâ” diye tavsîf idilen Zeyneb Hanım ; Dokuzuncı ’asr-ı hicrîde yetişen bu şâ’ire, babası olan kâdı Karabelâ’î Mehmed Çelebi’den ilk def’a aldığı feyz ile güzel şiirler yazacak, hattâ zamânıñ şiir üstâdlarına nazîreler yapabilecek derecede etkilemiştir. Kâdı İshak Fehmî Çelebi ile evlendikden soñra şâirligini manevi ilimlerdeki kararlılığını ihmâl itmedigi gibi ’Arabî ve Fârisîdeki noksânlarını da eşinden öğrendi. Türkce ve ’Acemce gazel ve kasîdelerden mürekkeb bir dîvân yazdı. Fâtih İkinci Mehmed’e verdi. Ümîdiniñ fevkinde mükâfâta nâ’il oldu. Bu husûsda ;Bezm-i gülde yakamız şevk ile dâmâna yiter Gücümüz lâle-sıfat çâk-i girîbâna yiter matla’lı gazel-i meşhûrundan añlaşılıyor. Zeyneb Hanım yalñız edebiyyâta degil, mûsikîye de vâkıfdı.

8-Şeref Hanım

“Türk Kadın Şâ’irleri: Şeref Hanım”1 Ağustos 1928,

 Gerek matbû’ât-ı dîvânıyla gerek ba’zı tezkireleriñ ifâdesinden selefi bulunan bir kısım şâir hanımlara nazaran fazla manzûme yazdığını añladığımız Şeref Hanım, dîvânındaki müte’addid “lugat”lardan birinde, Şeref nesl-i şerîfiñdendir.

Tahmîs gazelleri içinde derd-i ’aşkını diñletecek kimse bulamadığını çok açık, mûnis kelime ve ifâdelerle añlatan bir gazelinden: Nidâ-yı ’aşkı kim añlar kimiñle söyleşelim Rızâ-yı ’aşkı kim añlar kimiñle söyleşelim Safâ-yı ’aşkı kim añlar kimiñle söyleşelim Cefâ-yı ’aşkı kim añlar kimiñle söyleşelim Devâ-yı ’aşkı kim añlar kimiñle söyleşelim Vefâ-yı ’aşkı kim añlar kimiñle söyleşelim Yukarıda beyân idildigi üzere şeyhü’l-islâm ’Âşir Efendi ahfâdından Nebîl Beg’iñ kızı olan Şeref Hanım 1224 târîhinde doğmuş, kırk sene soñra -bize bir dîvân edebiyatı bırakarak - ölmüşdür.

9-Mihrî Hanım

 “Türk Kadın Şâ’irleri: Mihrî Hanım”15 Ağustos 1928

Kadınlığıñ rûh u hissiyyâtını terennüm husûsunda eslâf ve ahlâfından birçoğuna beñzemeyen Mihrî Hanım, mu’âsırı Zeyneb Hanım gibi babası ’ilmiyyeden ve bi’l-hâssa şâ’ir olan bir zâtıñ kızı bulunması hasebiyle daha pek genç iken şiir ve edebiyyâta meyl eyledı. Yazdığı gazellerle az zamân içinde şöhret kazandı. Fakat bu şöhreti çekemeyenler şu: Hv âbdan açdım gözüm nâ-gâh kaldırdım seri Karşıda gördüm durur bir mâh-çehre dil-beri Tâli’im sa’d oldı yâhud kadre irdim gâlibâ

Fâtih devriniñ soñ şâ’irlerinden olmakla berâber Birinci Selîm’e ve kardeşi Ahmed Sultân’a kasîde ve gazeller takdîm etmişdir. Ferhâd u Şîrîn diyârınıñ yegâne hassâs şâiri olarak tanınan Mihrî Hanım, ’Acemlerdeki Mihrî nâm şâ’irden tefrîk içün “İstanbul Edîbesi” yâhud “Amasyalı Mihrî” diye añılır. 912 hicrî senesinde genç iken ölmüşdür. Kabri Amasya’dadır.

10-Râhile Sırrî Hanım

“Türk Kadın Şâ’irleri: Râhile Sırrî Hanım” 1 Teşrîn-i Evvel 1928 .Şemşîr-i nigehle baña zahm açdı da soñra N’olduñ didi Sırrî seni hançerlediler mi beyti gibi edebî âsârımızda emsâline az tesâdüf edebildigimiz, ’aşkıñ rûhı sarsan hamlelerini melûl bir edâ ve belîğ bir lisân ile ifâde iden Râhile Sırrî Hanım, şâ’irlik feyz ü ilhâmını ilk def’a 1230’da doğduğu Diyârbakır’da, aldı. Fıtraten rûhı, dâ’imâ diñledigi ilâhî nağmeler, kalbinde tatlı ürpermeler ve ma’nevî istiğrâk hâsıl etti. Bi’l-vesîle bütün ’Irâk’ı, merâkıd-ı mübârekeyi dolaşdı. Salâdır ehl-i ’aşka cem’ olup ’irfânı görsünler Sarây-ı hükm eyleyen sultânı görsünler Melâmet hırkasında gizlenen ’uryânı görsünler dedi.

11-‘Âdile Sultân

 “Türk Kadın Şâ’irleri: ’Âdile Sultân”, 1 Teşrin Evvel 1928, Dîvân sâhibi kadın şâ’irlerimiz miyânında eslâfıñ şiir vâdîsindeki üslûbunu tamâmen muhâfaza ederek birtakım ilâhî fikrleri hâvî manzûmeler vücûda getirmiş olan ve oldukca  ağır ifâdeli gazelleriyle vukûf bulunduğu gösteren ’Âdile Sultân’ı görüyoruz. Bu şâ’ire, İkinci Sultân Mahmûd’uñ kızı ve Ser-dâr Mehmed ’Alî Paşa’nıñ zevcesidir. Yetmiş beş senelik hayâtı içinde idrâk ettigi birkaç pâdişâh zamânında sarâyda yapılan bir köşede, kendi ’âleminde, ma’nevî duygularıyla haşr u neşr olurdu.

Muhabbet virme cehd eyle cihâna var iken fırsat ,Seni terk itmeden terk et anı hîç çekme sen zahmet , Yüzüñ Mevlâ’ya döndür eyleme ey cân sen gaflet ,Kafesden bülbül-i cân-ı gedâ vü şâh uçar elbet.

Âdile Sultân, 1241 hicrîde doğmuş, 1316 hicrîde ölmüşdür.

12-Zübeyde Fıtnat Hanım

 “Türk Kadın Şâ’irleri: Zübeyde Fıtnat Hanım”, 15 Teşrîn-i Sânî 1928, Kütübhânelerimzde mevcûd bi’l-’umûm tezkireleri gözden geçirdigimiz hâlde doğum târîhine tesâdüf edemedigimiz Zübeyde Fıtnat Hanım, yaradılışındaki taşgın zekâsıyla, zarîf nükteleri, irticâlî, bedîhî sözleriyle yaşadığı on ikinci asrıñ eñ yüksek bir kadını yâhûd şâ’iresi olmak üzere tanınmışdır.

KAYNAKÇA

B. (2007). Eski Türk Edebiyatında Kadın Yazarlar. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 5 (10), 587-96.

 M. (2011). Osmânlı Dönemi Türk Kadın Şâirleri. Ankara: Türk Kadınları Kültür Derneği Yay.

On the Margins and between the Lines: Ottoman Women Poets from the Fifteenth to the Twentieth Centuries. Turkish Historical Review. 1 (1), Leiden, 25-54. İbnü’l-Emîn Mahmud Kemâl İnal (2000 )

Arayışlar Devri Türk Şiiri Antolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. Sever, M. (1993). Divan’dan Günümüze Türk Kadın Şairler Antolojisi. İstanbul: Yön Yay. Sılay, K.

(1994). Singing His Words: Medieval Ottoman Women Poets and the Power of Patriarchy.

18 Nisan 1994. Women in the Ottoman Empire: History and Legacy of the Early Modern Middle East, University of Maryland, College Park. Sılay,

K. (1994). Techniques of Negotiation: Women Poets of the Ottoman Empire. 17 Ekim 1994. NELC Colloquium. University of Washington, ABD. Sılay, K. (1995).

Mutasavvıf Türk Kadın Şairleri Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış YLT, Gazi Üniversitesi SBE. Ankara. Yılmaz, A. (2002).

Türk Edebiyatında Kadın Şâirler ve Na’t. Türkler. Edt. Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca. C. 11. Ankara: Yeni Türkiye Yay.,

Hatice Şirin Uyanık

Hadjimoukoff

Yazar-Araştırmacı-Şair-Ressam-Bestekar-Spiker-MezzoSoprano-Eğitmen-Traveler&...