Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre stratejik öneme sahip kritik mineraller konusunda küresel bir yoğunlaşma bulunmakta; özellikle Çin, nadir toprak elementlerinin işlenmesinde baskın bir konuma sahiptir. Bu çerçevede Beylikova’daki seryum, praseodim, neodimyum vb. elementler içeren ticari rezervler, Türkiye için stratejik ve ekonomik açıdan büyük önem taşıyor. Dalgın, “Bu sahada alınacak her karar; enerji dönüşümü, savunma sanayi ve yüksek teknoloji üretimi açısından ülkemizin geleceğini etkiler” diyerek; şeffaflık, yerli teknoloji kazanımı, çevresel güvence ve kamu yararı ilkelerini vurguladı.

TBMM’ye yöneltilen temel sorular

Milletvekili Dalgın önergesinde Enerji Bakanlığı’na şu hususlarda ayrıntılı bilgi talep etti:

Rezervin büyüklüğü ve cevher kalitesi: Eskişehir-Beylikova’daki NTE sahasına ilişkin toplam rezerv miktarı, cevher kalitesi ve içerdiği elementlerin türleri nelerdir?

Çin ile imzalanan mutabakat zaptı: 2024 Ekim ayında Çin ile imzalanan “Doğal Kaynaklar ve Madencilik Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı”nın yürürlük durumu nedir? ABD ile yürütülen yeni görüşmeler bu anlaşmanın yerine geçecek nitelikte midir?

ABD ile işbirliği modeli: ABD ile olası işbirliği kapsamında teknoloji transferi, işleme ve üretim haklarının paylaşımı nasıl planlanmaktadır? Türkiye’nin bu süreçte “yerli üretim” ve “know-how” kazanımı garanti altına alınmış mıdır?

Yatırım ve zaman planı: Beylikova sahasında kurulması planlanan nadir toprak elementi rafinerisinin yatırım tutarı, ortaklık yapısı ve zaman planı nedir?

Çevresel tedbirler: Türkiye’nin Beylikova sahasında elde edeceği NTE’lerin işlenmesi ve ihracatı sürecinde çevresel etkilerin yönetimi için hangi tedbirler alınmaktadır?

Yerli Ar-Ge ve strateji: Stratejik minerallerde dışa bağımlılığı azaltmak ve bölgesel bir üretim merkezi haline gelmek için hangi yerli Ar-Ge ve yatırım programları yürütülmektedir?

Dalgın’ın vurgusu

Dalgın, kamuoyuna ve Meclis’e yönelttiği sorularla şu başlıca hedefleri öne çıkardı: rezervlerin gerçek boyutunun açıklanması, uluslararası iş birliklerinin şeffaflaştırılması, yatırım karşılığında yerli teknoloji ve katma değer güvencesinin sağlanması ile çevresel risklerin etkin biçimde yönetilmesi. Milletvekili, “Bu rezervler sadece maden değil; stratejik bağımsızlık, teknoloji geliştirme ve yüksek katma değer üretme fırsatıdır. Bu fırsatı dışarıya hammadde olarak satmak yerine, yerli sanayiye dönüştürecek adımların atılması şarttır” dedi.

Haber: Oğuzhan GECER