Balıkesir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı akademisyenlerinden Prof. Dr. Celalettin Çevik’in de içerisinde yer aldığı akademisyenlerin imzasını taşıyan çalışma, yaşlı bireylerin sağlık okuryazarlığı düzeylerini pratik, geçerli ve güvenilir bir şekilde ölçebilecek sekiz maddelik kısa bir ölçeğin (TSOY-SF) geliştirilmesini sağlayarak ve bu ölçeğin psikometrik açıdan güçlü bir araç olduğunu ortaya koydu.

BAÜN akademisyenlerinden Prof. Dr. Celalettin Çevik, yüksek lisans öğrencileri İbrahim Kayabek, Geylan Doğan, Gizem Ay, Dokuz Eylül Üniversitesi akademisyenlerinden Prof. Dr. Hatice Şimşek, Manisa Celal Bayar Üniversitesi akademisyenlerinden Prof. Dr. Gülten Uçan, Prof. Dr. Hakan Baydur ve Aydın Adnan Menderes Üniversitesi akademisyenlerinden Prof. Dr. Pınar Okyay tarafından ortaya konulan “Validity and reliability of the Turkish health literacy scale – Short form (THLS-SF) in the older people: a practical tool for assessment of health literacy” başlıklı çalışma, uluslararası dergi sıralamalarında en üst dilim olan Q1 ölçeğindeki “Current Psychology” dergisinde yayımlandı.

Prof. Dr. Celalettin Çevik; “Ölçek, Türk Yaşlıları İçin Geçerli ve Güvenilir”

Çalışma hakkında bilgi veren Prof. Dr. Celalettin Çevik, geliştirilen sekiz maddelik kısa formun (TSOY-KF), yaşlı bireylerde sağlık okuryazarlığını ölçmek için kısa, pratik ve güvenilir bir araç sunduğunu ifade ederek, ölçeğin 65 yaş ve üzeri bireylerde geçerlik ve güvenirlik açısından başarılı sonuçlar verdiğini belirtti.

Araştırmanın, mevcut uzun ve kapsamlı sağlık okuryazarlığı ölçeklerinin sınırlamaları göz önünde bulundurularak, yaşlı bireylere kolaylıkla uygulanabilecek kısa bir form geliştirmeyi amaçladığını vurgulayan Prof. Dr. Celalettin Çevik, metodolojik türdeki bu çalışmanın 1094 yaşlı bireyle, çok aşamalı küme örnekleme yöntemi kullanılarak ve yüz yüze görüşmelerle gerçekleştirildiğini ifade etti. Prof. Dr. Celalettin Çevik, bu süreçte uzman görüşlerinden yararlanıldığını; açıklayıcı faktör analizi (EFA), doğrulayıcı faktör analizi (CFA), Rasch analizi gibi kapsamlı istatistiksel yöntemler kullanıldığını ve madde seçiminin titizlikle yapıldığını belirtti. Ayrıca farklı demografik gruplarda test uygulamaları gerçekleştirilerek ölçeğin geçerliliğinin desteklendiğini dile getirdi.

Prof. Dr. Celalettin Çevik, TSOY-KF gibi kısa ve güvenilir bir ölçme aracının, özellikle yaşlı nüfusun sağlık okuryazarlığı düzeylerini belirlemede pratik bir çözüm sunduğunu; bu sayede halk sağlığı araştırmalarında, sağlık hizmetlerinin planlanmasında ve müdahalelerin yönlendirilmesinde etkin şekilde kullanılabileceğini ifade etti. Ayrıca, bu tür bir aracın kırılgan grupların belirlenmesine katkı sağlayarak, sağlık politikalarının şekillendirilmesine ve sağlıkta eşitliğin artırılmasına önemli bir değer kattığını vurguladı.

Makale erişim adresi: https://link.springer.com/article/10.1007/s12144-025-08402-w

(Balıkesir Üniversitesi)